النهارده هنتكلم عن أشهر الأدوية اللى بتتباع يوميا فى الصيدلية ألا و هى المسكنات و خافضات الحرارة و مضادات الإلتهاب 🤒🤕
ال non steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) و ال selective COX 2 inhibitors و هنفهم كل حاجة عنهم دلوقتى
مبدأيا كده لازم تكون عارف إن أول ما تقول NSAIDs تقول وراها علطول مسكن (analgesic) ، خافض للحرارة (anti-pyretic) ، مضاد للإلتهابات (anti-inflammatory)
بس قبل ما نبدأ عايزين نشرح حتة بسيطة كده و هى إن احنا المفروض عندنا الغشاء الخلوى (cell membrane) بتاع أى خلية بيتكون من حاجة اسمها phospholipids أول ما يحصل جرح (injury) فى الجسم تلاقى ال phospholipids دى بما إنها دهون (lipids) هتتكسر بإنزيم اسمه phospholipase A2 (PLA2) لحمض دهنى (fatty acids) إسمه arachidonic acid و بعدين يجى إنزيم إسمه cycloxygenase (COX) اللى فيه منه نوعين :
- الأول إسمه COX1 و ده بيحول ال arachidonic acid لحاجتين و هما ال prostaglandins و ال thromboxanes .. ال prostaglandins (PGs) دى بنسميها الطيبة و سميناها طيبة عشان بتحميلنا المعدة من إن يجيلها قرحة عن طريق إنها تزود إفراز المخاط المعدى و البيكربونات و تقلل إفراز الحمض و كمان بتحميلنا الكلى عن طريق إنها بتزود وصول الدم ليها فيزيد معدل الترشيح (glomelular filteration rate) كمان بتزود من إنقباض الرحم بالتالى هتكون كويسة فى وقت الولادة ، أما بقى ال throboxanes (TXA2) دى مسئولة عن تجمع الصفايح الدموية فتضيق الأوعية الدموية فتسبب جلطات
- التانى إسمه COX2 و ده بيحول ال arachidonic acid لحاجتين و هما ال prostaglandins و ال prostacyclins .. و هنا ال prostaglandins (PGs) دى بنسميها الشريرة عشان بتكون مسئولة عن حدوث الألم و السخونية و الإلتهاب ، أما ال prostacyclins (PGI2) دى بتمنع تجمع الصفايح الدموية فتوسع الأوعية الدموية فتمنع الجلطات يعنى بتعمل سيولة يعنى عكس ال thromboxanes و لازم هما الإتنين يكون فى توازن بينهم عشان نحمى الجسم من إن يحصل فيه جلطة أو سيولة 😊👌
و ممكن بردو ال arachidonic acid يتحول بإنزيم تانى اسمه lipoxygenase (LOX) لحاجة اسمها leukotrienes (LTs) و دى بتعمل ضيق فى الشعب الهوائية (bronchoconstriction) و بتكون أقوى من الهيستامين ١٠٠٠ مرة و ده أكيد هيبقى وحش للناس اللى عندهم أزمة فى صدرهم (asthma)
طيب دلوقتى أنا دلوقتى عندى إلتهاب أو ألم أو سخونية ، مين اللى يهمنى فى كل ده 🤔 ؟!
أكيد هيبقى كل همى إن أدى دوا يقفل COX2 عشان يمنع ال PGs الشريرة بالتالى يمنع الإلتهاب أو الألم أو السخونية
طيب أنت بقى لما بتاخد ال NSAIDs هو ده اللى بيحصل 🤔 ؟!
للأسف فكرة الأدوية دى إنك أول ما بتاخدها بتروح تقفل ال COX بكل أنواعه إذا كان COX1 أو COX2 يعنى بتكون non selective
بالتالى هتمنع إنتاج ال PGs الطيبة و الشريرة و كمان هتمنع إنتاج ال TXA2 و ال prostacyclins
يعنى أه هتمنع الإلتهاب و الألم و السخونية و لكن مقابلها هتعملك بلاوى تانية زى إنها هتبوظلك المعدة فتعملك قرح 😩 و تبوظلك الكلى بالتالى لو كنت مريض ضغط عالى الضغط هيعلى أكتر و أكتر 😩 و كمان على حسب الجرعة و الأفضلية لأنهى إنزيم هتأثر على الصفائح الدموية يإما هتعمل سيولة أو هتعمل جلطة 😩 ده غير بقى إن لما الأدوية دى قفلت إنزيم ال COX ال arachidonic acid مبقاش اودامه طريق غير ال LOX بالتالى هتزيد ال LTs و يحصل ضيق فى النفس و تلاقى نفسك عمال تكح و لو كنت مريض ربو (asthma) يبقى الله يكون فى عونك 😩
و عشان كده الشركات راحت عملت أدوية تقفل بس ال COX2 يعنى تكون selective على COX2 بس بحيث إنها تمنع الألم ، السخونية ، الإلتهاب من غير ما تعمل البلاوى الكتيرة اللى فاتت دى و الأدوية دى سميناها selective COX2 inhibitors 😉👏
يلا ناخد أمثلة على كل نوع
• ال non selective COX inhibitors :-
١) acetyl salicylic acid (aspirin) زى aspirin , aspocid , juspirin , rivo , ezacard
و ده لو خدته بجرعة من 75 ل 325mg هيقفل COX1 أكتر بالتالى هيستخدم كمضاد للتجلط (antiplatelets) و ده بقى إستخدامه حاليا
و هنا فيه ميزة إنه بيقفله irreversibly بالتالى هيكون فعال لغاية ما صفايح دموية جديدة تتكون بعد حوالى من ٣ ل ٧ أيام و عشان كده لو المريض كان ماشى على الأسبرين و داخل عملية جراحية لازم يوقفه قبلها ب ٣ أيام على الأقل 👌
أما لو خدته بجرعة أكتر من 325mg هتلاقيه هيقفل COX2 أكتر بالتالى هيستخدم كمسكن و خافض للحرارة بس متنساش إن نسبة حدوث جلطة على القلب هتزيد بسبب إنه وقف تكوين ال prostacyclins 😩
يعنى من الآخر الأسبرين بجرعة قليلة بيكون مضاد للتجلط أما لو بجرعة عالية بيكون مسكن 😉👌
٢) عيلة ال profen زى
- ibuprofen زى brufen , advil , marcofen , megafen , contafever N
جرعته للأطفال : 10mg/kg/dose و تديهاله كل ٨ ساعات و ده بيستخدم للأطفال فوق سن ٦ شهور
جرعته للكبار : متعديش 2400mg فى اليوم و فى مصادر تانية زى ميدسكاب تقولك متعديش 3200mg فى اليوم
- dexibuprofen زى extragesic
جرعته : متعديش 1200mg فى اليوم
- ketoprofen زى ketofan , bialcofan , biprofenid , ketoprek , ketolgin
جرعته : متعديش 300mg فى اليوم و قولتلك كده عشان تخلى بالك و أنت بتطلع ال bialcofan , biprofenid بالذات عشان القرص الواحد بيكون تركيزه 150mg
- dexketoprofen اللى فى dextrafast
جرعته : متعديش 75mg فى اليوم
- flurbiprofen زى froben
جرعته : متعديش 300mg فى اليوم
- fenoprofen اللى فى fenoprofen
جرعته : متعديش 3200mg فى اليوم
- loxoprofen زى roxogesic
٣) naproxen زى naprogesic , naprofen , naprosyn
جرعته : متعديش 1000mg فى اليوم
٤) عيلة ال fenac زى
- diclofenac زى cataflam , voltaren , declophen , adwiflam , antiflam , anuva , actifast , declophen fast , arthrofast , catafast , catafly , diclac , dolphen , flector , flotac , oflam , olfen , rapidus , rapiflam , rheumafen , vastaflam , vantomor , zacaglone , divido
جرعته للكبار : متعديش 200mg فى اليوم
جرعته للأطفال : 2mg/kg/day و ده المفروض بيستخدم للأطفال فوق سن سنتين بس بتلاقى دلوقتى الدكاترة بيكتبوه للأطفال من أول ما يعدوا سنة عادى
- aceclofenac زى bristaflam , amoflam
٥) indomethacin زى indocid , liometacin
و ده كويس جدا كمضاد للإلتهاب
جرعته : متعديش 200mg فى اليوم
٦) ketorolac زى ketolac , adolor , fam
و ده يعتبر أقوى المسكنات على الإطلاق فى تسكين الألم لدرجة إن ٣٠ مجم منه بتعادل ١٠ مجم من المورفين
بس مشكلته إن أعراضه الجانبية بتبقى عالية جدا عشان كده لو هتستخدمه كأقراص أخرك ٥ أيام و لو حقن يبقى يومين
جرعته : متعديش 120mg فى اليوم لو حقن و 40mg لو أقراص
٧) etodolac زى etodolac , etodine
جرعته : متعديش 1000mg فى اليوم
٨) عيلة ال oxicam و بتتميز بإنها بتقعد فترة كبيرة فى الجسم بالتالى أغلب جرعتهم هتكون مرة أو مرتين يوميا و دول زى
- piroxicam زى feldene , dispercam , pirocam , brexin
فيه منه تركيزين 10 و 20mg
جرعته : متعديش 40mg فى اليوم
- meloxicam زى mobic , mobitil , melocam , medexaflam , anticox II , mexicam , moxen
فيه منه تركيزين 7.5mg و 15mg
جرعته : متعديش 15mg فى اليوم
- tenoxicam زى epicotil , soral , anoxicam , tenocam
جرعته : متعديش 40mg فى اليوم
- lornoxicam زى lornicam , xefo , rheuxicam
٩) mefenamic acid زى ponstan forte
و ده شهير أوى فى حالات عسر الطمث و الوجع اللى بيحصل قبل البيريود (dysmenorrhea)
١٠) diflunisal زى maxipan اللى بيكون معاه naproxen
جرعته : متعديش 1500mg فى اليوم
١١) tolmetin زى rumatol
جرعته : متعديش 1800mg فى اليوم
١٢) sulindac زى rudac
جرعته : متعديش 400mg فى اليوم
١٣) oxaprozin زى oxaprin
جرعته : متعديش 1800mg فى اليوم
١٤) nabumetone زى rheumaton
جرعته : متعديش 2000mg فى اليوم
• ال selective COX2 inhibitors :-
عيلة ال coxib و دى من أهم عيوبها إنها بتعمل مشاكل فى القلب (cardivascular problems) بسبب إنها بتمنع تكوين ال prostacyclins بالتالى نسبة حدوث جلطات فى القلب بتبقى عالية و لازم لو المريض عنده مشاكل فى القلب و هياخدها يبقى تحت إشراف طبيب و دول زى
- celecoxib زى celebrex , celoxib , celeborg , arythrex و ده فيه منه تركيزين 100mg و 200mg
- etoricoxib زى arcoxia و ده فيه منه تركيزين 60mg و 90mg
🎤 فى النهاية حاول على قد ما تقدر تبعد عن المسكنات بقدر الإمكان و لو هتاخدها يبقى عند اللزوم بس أو يكون دكتور هو اللى كاتبلك جرعتها تجنبا للأضرار اللى احنا قولنا إنها ممكن تعملها 👌
الخلاصة 😉👇
شرح جميل و مبسط ��
ردحذف